woensdag 15 juni 2016

Zelfstigma en de gevolgen daarvan

Een stigma is een schandvlek of brandmerk dat aan een bepaald persoon, een groep personen of aan een zaak wordt gekoppeld. Een stigma kan ook een vooroordeel zijn dat leeft bij een bevolkingsgroep. In het Nederlands kent men het afgeleide werkwoord "stigmatiseren". Synoniem hieraan is het "brandmerken".

Een stigma kun je ook op jezelf betrekken. Dan heet het een zelfstigma of geïnternaliseerd stigma: de gestigmatiseerde past de – veronderstelde – negatieve oordelen van anderen toe op zichzelf en houdt deze voor waar.

Toen ik in 2004 voor het eerst opgenomen werd op een gesloten afdeling met een zeer ernstige depressie met psychotische kenmerken kwam ik in een wereld terecht waar ik tot dan toe weinig over wist. Als maatschappelijk werker was ik één keer op een gesloten afdeling geweest. Ik had dit als opgesloten ervaren, omdat de deuren letterlijk op slot gingen en als een ongezellige setting qua inrichting van de ruimtes. Toen ik zelf opgenomen was kwam ik tijdens het eten en therapieën in contact met andere patiënten, die opgenomen waren. Er gebeurden dingen, die ik nog nooit had mee gemaakt. Een jongen liet mij schrikken door zo maar voor mij op de grond te vallen, 's-avonds laat was er een run op de inhoud van de koelkast (later begreep ik dat dit hongergevoel door een bijwerking van medicatie kwam), er kwamen mensen op de afdeling die kleren kregen omdat ze niets meer hadden en er was een vrouw die met ontslag ging, maar begeleid moest gaan wonen. Dat laatste maakte veel indruk op mij. Ik dacht: 'Ik kom nooit meer terug bij mijn man Eric. Als ik hier ooit nog uit kom, moet ik vast ook begeleid gaan wonen'.

In 2005 kreeg ik de diagnose manisch-depressief (bipolaire stoornis type 1). Ik weet nog dat de term depressief in mijn hoofd bleef hangen en dat ik dacht: 'Dan BEN ik dus een somber/deprie persoon'. Dat was een duidelijk zelfstigma. Inmiddels weet ik al een tijd dat ik niet mijn ziekte BEN, maar dat ik in periodes last heb van depressies en manieën.

Ook heb ik lang gedacht dat als je last hebt van psychiatrische aandoeningen dat je dan mentaal niet sterk bent, omdat de ziektes zich in je hoofd afspelen. Dat was een duidelijk tweede zelfstigma. Inmiddels weet ik wel beter, want door alles wat ik heb meegemaakt en hoe ik daar mee omgegaan ben en elke keer weer uit diepe dalen omhoog klom, weet ik inmiddels dat je daar mentaal ontzettend sterk voor moet zijn en over veel doorzettingsvermogen moet beschikken.

Tijdens deze fietsreis naar Santiago de Compostela heb ik alle zelfstigma's en labels helemaal van mijzelf af kunnen schudden. Ik heb tijdens deze reis zo ontzettend veel fysieke en mentale kracht gevoeld dat ik er voorlopig, hoop ik, weer lang tegenaan kan.

En zoals mijn man Eric zei tijdens de speech op mijn 'Welkom thuis feest' weet ik nu zelf ook weer mijn richting in het leven met alle positieve eigenschappen en talenten die daar bij horen. Dat heb ik lang zelf niet gezien. Hij en andere mensen wel, maar het is mooi dat ik mijzelf daar nu ook weer van bewust ben.

Nu zit de fietsreis naar Santiago de Compostela er op. Wat was het een ervaring. Niet de bestemming, maar de weg er naar toe was het doel. Ik mis het fietsen en de eenvoud van leven uit vijf tassen nu al. Ik heb mijn doelen dubbel en dwars gehaald voor mijn blog en de Facebook-pagina en zelfs overstegen. Deze reis heeft mij een hele hoop gebracht: zelfvertrouwen, eigenwaarde, zelfstandigheid, een sterk lijf, een stabiele stemming, een hele hoop sociale contacten met fijne ontmoetingen, goede gesprekken, complimenten èn last but not least: een trotse vader!

Iedereen, die mijn blog en/of Facebook-pagina heeft gevolgd en de mensen, die ik heb mogen leren kennen op mijn weg naar Santiago wil ik dan ook ontzettend bedanken voor deze prachtige mooie maand, waarin ik heel veel heb ervaren, geleerd en genoten.

1 opmerking:

  1. Dag Mariët,
    Ik heb je afsluitende blog van je fietsreis naar Santiago met belangstelling gelezen. Al je blogs overigens. De inhoud van je blogs waren totaal anders dan het doorsnee verslag van de pelgrimstocht dat ik verwacht had, maar daardoor mede zo interessant. Als een kijkje in je ziel zo heb ik het ervaren.
    De weg is het doel. Er zijn veel wegen. Een volgende leidt misschien naar Rome, ook een fraaie route weet ik uit eigen ervaring.
    Hartelijke groeten,
    Henk

    BeantwoordenVerwijderen